سلام علیکم و رحمة الله
سوره مائده سورۀ ولایت است و بحث ولایت در این سوره سه ضلع اصلی دارد:
- شریعت؛
- اهل‌کتاب؛
- نصب ولی و جانشین بعد از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم.
در ضلع اول (شریعت) آیۀ کلیدی «الیوم اکملت لکم...» است؛ در ضلع دوم (اهل‌کتاب) آیۀ کلیدی «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّك...» (مائده: 67) است و در ضلع سوم (تعیین جانشین) هم آیۀ کلیدی «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُون» (مائده: 55) است.
در بحث شریعت، مقولۀ ولایت چه معنایی دارد؟ اصلاً ولایت، ضامن و حافظ شریعت است. اینکه آیه «الیوم اکملت لکم...» در آنجا آمده، مربوط به بستری است که در آن، زمینۀ خروج از شریعت برای مؤمنان فراهم شده بود (که شرحش مبسوط است) و درحقیقت، مؤمنان، از خودشان پایمردی و استقامت در ثبات در شریعت نشان دادند؛ آنگاه آیه «الیوم اکملت لکم...» نازل شد. این آیه در واقع حقیقت ولایت‌پذیری در شریعت را تبیین می‌کند.
آیۀ «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّك...» هم پس از اینکه اهل‌کتاب با صحنه‌سازی‌های مختلف تلاش می‌کردند که خود را سزاوار رهبری مؤمنان معرفی کنند، رسوا شدند؛ حقیقت ولایت مشخص شد و زمینه برای معرفی جانشین مهیا شد.
آیۀ «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ ...» نیز حقیقت ولایت را ترسیم می‌کند که چه کسانی دارای ولایت هستند: الله، رسول و کسانی که آن ویژگی مذکور در آیه را دارند.
بحث مبسوط این سوره ان‌شاءالله به هنگام بیان تدبر در سوره مائده ارائه خواهد شد.
