حکم به بهشتی یا جهنمی بودن هر فردی در اختیار خدا است؛ به بیان مطلق. البته خدا برای حکم کردن به بهشتی یا جهنمی بودن افراد، معیارها و ملاک‌هایی را بیان فرموده است و ما با توجه به این معیارها و ملاک‌ها می‌توانیم دربارۀ عاقبت افراد، حدس‌هایی داشته باشیم؛ اما با توجه به اینکه علم مطلق و کاملی نسبت به گذشته و آینده و ظاهر و باطن افراد نداریم، حکم کردن در این باره را به خدا واگذار می‌کنیم. ما طبق قواعد و سنت‌های الهی می‌توانیم بگوییم هر یک از گروه‌های کافران، مشرکان، فاسقان، تبهکاران، مجرمان، قاتلان، دروغگویان و امثال آن‌ها چه عاقبتی دارند؛ اما مقولۀ تطبیق بر افراد را به خدا واگذار می‌کنیم و لازم نیست دربارۀ افراد معین با اسم و رسم معین حکم کنیم؛ مگر اینکه علم به این داشته باشیم که کسی که از دنیا رفته، مثلاً مجرم از دنیا رفته باشد؛ که در این صورت، عاقبت او مشخص است.
حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند: «و لا يُنزِلُ العارفينَ الموحّدينَ الجنّةَ، و لا يُنزِلُ العاصينَ المذنبينَ النّارَ، حتّى يكون الرّبّ -عزّ و جلّ- هو الّذي يَقضي بَينَهم» (خطبۀ 24 از کتاب «تمام نهج‌البلاغه»)؛ یعنی هیچ‌کس تا وقتی خداوند کسی را به بهشت یا جهنم نبرده، نباید دربارۀ بهشتی یا جهنمی بودن او حکم کند. حضرت می‌خواهند ما در این مسیر، طریق بی‌احتیاطی را در پیش نگیریم و دربارۀ افراد بر اساس علم ناقص خود، قضاوت نهایی انجام ندهیم. بهتر است بیشتر قضاوت‌های ما، ناظر به معیارها و ملاک‌ها باشد؛ نه ناظر به افراد. همچنین بهتر است در خصوص حکم کردن، بیشتر به خودمان بیندیشیم که آیا با توجه به وضعی که داریم، مشمول رحمت و بهشت خداوندیم یا -خدای ناکرده- گرفتار غضب و جهنم او. هم امیدوار باشیم که خداوند ما را مشمول رحمت خود قرار می‌دهد و هم نگران باشیم که مبادا گرفتار غضب او باشیم و برای نجات از غضب او تلاش کنیم.
