سلام علیکم
در قرآن کریم (سورۀ مبارک فجر) خدا از دو نوع ابتلا و امتحان برای انسان صحبت فرموده است:
- دادن نعمت؛
- تنگ گرفتن رزق (که خودبه‌خود گاهی مصادف می‌شود با گرفتن نعمت‌ها و نزول بلاها).
هر دوی این‌ها امتحان الهی است. امتحان انسان به دادن نعمت، دلیل بر گرامی بودن او نزد پروردگار نیست؛ همچنین امتحان انسان به گرفته شدن نعمت‌ها، دلیل بر حقیر بودن او در نزد پروردگار نیست؛ بلکه خداوند با این دو روش، انسان را امتحان می‌کند.
در قرآن کریم امتحان‌های سختی برای انبیای الهی علیهم‌السلام -مثل حضرت ایوب علیه‌السلام- مطرح شده است. در تاریخ اسلام نیز امتحان‌های سختی برای ائمه علیهم‌السلام مشاهده می‌کنیم؛ مانند امتحانی که از امام حسین علیه‌السلام در سرزمین کربلا گرفته شد.
بنابراین نمی‌توان نتیجه گرفت که هر جا بلایی آمد، نشان‌دهندۀ گناه یا گناهکاری انسان است.
البته اگر از انسان مؤمن امتحانی گرفته شود و در پروندۀ او گناهی باشد، آن بلا کفارۀ گناهان او محسوب می‌شود. چه اینکه اگر نعمتی هم به انسان مؤمن برسد، آن نعمت می‌تواند باعث رشد و ترقی او باشد؛ یعنی برای انسان مؤمن، هم ابتلایش به بلا و هم ابتلایش به نعمت، می‌تواند در جهت کمال او باشد؛ اما اگر انسان مؤمن نباشد و کافر باشد، امتحان او به بلا یا امتحانش به نعمت، هر دو می‌تواند موجب تنزل جایگاهش باشد.
لذا آنچه در این زمینه تعیین‌کننده است و نشان می‌دهد داده شدن نعمت به ما یا گرفته شدن نعمت از ما چه سمت‌وسویی دارد، ایمان و صدق ما در ارتباط با خدا است.
