بله، ذیل آیۀ «اِنّي جاعِلٌ فِي الاَرضِ خَليفَةً»(بقره/30) گفتیم که این آیه، دارد ارادۀ خدا را به جعل یک خلیفه مشخص می‌کند. خلیفه هم با توجه به نقشی که می‌خواهد ایفا کند، علی‌القاعده باید یکی باشد. حال، ممکن است خلیفه‌های دیگری در طول این خلیفه وجود داشته باشند؛ مثلاً این خلیفةالله، در نقاط مختلف زمین، دارای چند نماینده باشد؛ مثل حضرت موسی علیه‌السلام؛ که هم‌زمان با ایشان -غیر از حضرت هارون علیه‌السلام که وزیرشان بود- دوازده پیامبر در بنی‌اسرائیل جانشین ایشان بودند؛ یعنی آن خلیفةاللهِ واحد، حضرت موسی علیه‌السلام است و این پیامبران دوازده‌گانه و حضرت هارون علیه‌السلام تابع حضرت موسی علیه‌السلام هستند. حضرت خضر و حضرت شعیب علیهماالسلام نیز تابع حضرت موسی علیه‌السلام بوده‌اند.
در زمان حضرت ابراهیم علیه‌السلام نیز حضرت لوط علیه‌السلام را داریم؛ که ایشان مؤمن به ابراهیم علیه‌السلام است؛ یعنی خلیفةالله ابراهیم علیه‌السلام است و لوط علیه‌السلام هم ذیل خلافت ایشان خلافت دارد، یعنی ایشان هم خلیفةالله است؛ ولی نه مستقیماً؛ بلکه با واسطۀ حضرت ابراهیم علیه‌السلام.
در زمان ائمه علیهم‌السلام هم مثلاً اگر امام علی علیه‌السلام از جانب خدا بر روی زمین حاکم و خلیفةالله هستند، امام حسن و امام حسین علیهماالسلام تابع ایشان هستند و این‌ها مستقلاً خلیفةالله نخواهند بود و در طول خلافت حضرت علی علیه‌السلام خلافت دارند.
هر پیامبری که در زمان پیامبر اولوالعزمی زندگی می‌کرده، تابع اوست، اگر هم پیامبرانی با هم هم‌زمان بوده‌اند و هیچ‌یک هم اولوالعزم نبوده‌اند، باز یکی از این‌ها از بقیه برتر است و خلافت الهی مال اوست و بقیه تابع او هستند؛ یعنی این مسأله کلیت دارد.
این مطلب را که بنده عرض می‌کنم، با توجه به دو چیز است:
1) آیۀ «اِنّي جاعِلٌ فِي الاَرضِ خَليفَةً»(بقره/30) و آیۀ «يَا داوودُ اِنّا جَعَلناكَ خَليفَةً»(ص/26)؛ که در آنجا وظیفۀ خلیفه «فَاحكُم» است؛ یعنی حکم کردن بر اساس کتاب الله.
2) جنس و ذات خلافت. خداوند نمی‌فرماید: «اِنّي جاعِلٌ فِي الاَرضِ خَلِائفَ (چند خلیفه)» یک زمین است و یک خلیفه؛ لذا پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم را هم که خدا فرستاده، می‌فرماید: «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ»(فتح/28).
پس یک نفر خلیفةالله است و ذات خلافت تعدد بردار نیست. مثل اینکه شما در یک اداره برای خودت پنج جانشین بگذاری. این پنج جانشین را چه کسی با یکدیگر هماهنگ می‌کند؟ آن جانشین اصلی؛ حال، او چهار نفر هم معاون دارد و این، اشکالی ندارد؛ یعنی عقلایی هم که به این مسأله نگاه کنید، نمی‌شود در زمین درآن‌واحد پنج، ده، پانصد یا هزار خلیفه وجود داشته باشد و همه بخواهند طبق کتاب الله حکم کنند؛ زیرا تعدد و هرج‌ومرج پیش می‌آید. مگر اینکه بپذیریم اصلاً خدا هیچ‌گاه نمی‌خواسته که زمین تحت حکومت واحدی باشد؛ که البته ما این را نمی‌پذیریم و می‌دانیم خدا همیشه می‌خواسته که زمین تحت حکومت واحد الله باشد؛ و حکومت الله را خلیفةالله به جریان درمی‌آورد.
