امر به سجده ناظر به یک نفر نیست و سجده فقط برای خلیفةالله نیست؛ بلکه جنس ملائکه ساجد جنس آدم است. اگر آیات سجده را در قرآن نگاه کنید، اختصاصی برای آدم علیه‌السلام ندارد؛ می‌فرماید: «نَفَختُ فِیهِ مِن رُوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ»(ص/72)؛ هر بشری که از طین خلق می‌شود و خدا از روح خود در او می‌دمد، ملائکه نسبت به او ساجد هستند. ساجد؛ یعنی این‌که خاضع کامل هستند. خداوند می‌خواهد آدم را در عالم صاحب اراده و اختیار کند (خوب دقت کنید چه می‌گویم)، قرار است انسان تصمیم بگیرد که کاری را بکند و آن کار انجام شود، تصمیم بگیرد کاری را نکند و آن کار انجام نشود؛ می‌خواهد نوعی نفوذ کلمه به آدم بدهد. آدم بگوید «کُن»، بشود و بگوید «نباش»، نشود. این نفوذ کلمۀ انسان‌ها نسبت به اراده‌شان در زمین، تابعی از این است که خداوند، قوای عالَم را در اختیار آن‌ها قرار بدهد؛ یعنی بتوانند اعمال قدرت کنند و در حد خودشان، کلمۀ خود را نفوذ بدهند. قوای عالم هم ملائکة الله هستند. پس اگر قرار است انسانی بر روی زمین، مختار زندگی کند، باید ملائکه در اجرای خواسته‌های او کوتاهی نکنند؛ و این، خضوع می‌خواهد. لذا خداوند جنس ملائکه را در خدمت جنس انسان قرار داده است. حال، این انسان‌ها خوب باشند یا بد، از اراده‌شان حسن‌استفاده کنند یا سوءاستفاده، ملائکه در خدمتشان هستند.
من قبلاً توضیح دادم، این ترامپ، چهرۀ منفور عالم، تصمیم می‌گیرد، کاری می‌کند، آب می‌خورد، زندگی می‌کند، بچه‌دار می‌شود، راه می‌رود، چون ملائکه در خدمت او هستند، این اتفاقات می‌افتد. او ابلیسِ انسان‌هاست، ولی اگر ملائکة الله که قوای عالم هستند، به وظیفه‌ای که خدا بر دوششان گذاشته -و آن این است که باید در خدمت جنس بشر باشند- عمل نکنند، بشر دیگر نمی‌تواند کاری صورت دهد. همۀ بشر مخدوم و مسجود ملائکه هستند و این ارتباطی با خلافت ندارد.
اما سرخوردگی ملائکه از چه بود؟ ملائکه که حاضر به این خضوع و تمکین شدند و گفتند: «خدایا، اشکالی ندارد؛ ما این بشر خاکی را با این‌که جنسمان از آن‌ها بالاتر است، به فرمان توی خدا تمکین می‌کنیم؛ اما دیگر جانشین خودت را از میان این‌ها انتخاب نکن! از بین این‌هایی که نشان دادند تو را اطاعت نمی‌کنند و ابلیسی را که حاضر به سجده نشد، اطاعت می‌کنند، خلیفه انتخاب نکن. ما که بهتر هستیم!» دیدند آدم علیه‌السلام از ابلیس تبعیت کرد. سپس خداوند درواقع با جریان تعلیم و تلقی نشان داد که چه ظرفیتی در آدم هست؛ که این ظرفیت به فعلیت رسید و او خلیفةالله شد. در اینجا ملائکه فهمیدند که خدا بهترین انتخاب را کرده است.
