بسم الله الرّحمن الرّحیم

سامانه پرسش و پاسخ - تدبر در قرآن کریم

سلام. خوش آمدید. پیشنهاد می‌شود ابتدا به راهنمای سایت مراجعه کنید.

+1 امتیاز
161 بازدید
در سوره لیل توسط (584 امتیاز)

آیا سه برداشت زیر از سه سوره لیل، همزه و فجر مورد تأیید شما است؟

توجه به ترتیبِ چینشِ کلمات، عبارات و جملات، نقش موثری دارد در تشخیصِ سیرِ هدایتیِ سوره ها. اما همیشه این طور نیست که ترتیبِ چینش، ما را به قضاوت نهائی در موردِ سیرِ هدایتی برساند. بله اصل در این است که به ترتیب توجه شود مگر آنکه خلافش ثابت شود. توجهتان را به سه مثال از سه سوره جلب می کنم:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سوره لیل
استناد
در سوره لیل، دقیقا ما طبقِ چینش سوره عمل میکنیم برای تشخیصِ سیر هدایتی. با توجه به ترتیبِ چینشِ آیه 5 و 6 و نیز به ترتیبِ چینش آیه 8 و 9 میتوان به این ساختار رسید:
سیرِ هدایتی: انفاق -> تقــــوا -> تصدیق حسنی
سیر ضلالتی: بخــل -> استغناء -> تکذیب حسنی

استدلال
وقتی من اهلِ انفاق باشم [مَن اعطی]، از دنیا دل میکَنَم و سبکِ زندگی متقیانه را بر می گزینم و از "نارا تلظی" پرهیز میکنم [و اتقی]. شخصِ متقیِ اهلِ انفاق، باورمند می شود به حسنِ عاقبت: "صدق بالحسنی".
وقتی من بخیل باشم [مَن بَخل]، کم کم دلبسته به دنیا میشوم و پرده ی غفلت باعث میشود نسبت به "نارا تلظی" غافل شوم و اظهار استغناء کنم از حفظ خود در برابر آتش [استغنی]. بخیلِ دنیادوستِ مستغنی، باور مند میشود به تکذیبِ حسنی "کذب بالحسنی".

نظیر
شروعِ اصلاح و انحراف از کنش است و به بینش منتهی میشود. نظیر این را در سوره قیامت هم داشتیم که ریشه عدم باور به معاد، یک فعالیتِ رفتاری بنامِ فجور باشد: بل یرید لیفجر أمامه. یعنی همین شهوتِ عملیِ بخل او را بُرد به سمتِ انکارِ حسنی.  
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سوره همزه
طبقِ ترتیبِ چینش آیات، اول "بدگوئی" را می بینیم. سپس "جمع و بازشماری مال" و در نهایت "پندار جاودانگی". ما اینجا ترتیبِ سوره را رعایت نمیکنیم چون "الذی جَمَعَ..." وصف است و مُشعر به علیت. بنابراین شروعِ رفتارِ زشتِ همز و لمز، از جمعِ مال است با اینکه در چینشِ سوره، ابتدا همز و لمز ذکر شده. با توجه به اینکه "یحسب" با هیچ حرفِ عطفی نیامده، مشخص میشود که بینشِ جاودانه پنداری به ضمیمه گرایش به جمعِ مال، توامان مُولدِ همز و لمزند.

گرایش [مال اندوزی] + بینش [جاودانه پنداری] = همز و لمز
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سوره فجر
سیاق سوم از سوره فجر ابتدا بینشِ غلطِ "جایزه پنداری دنیا" را مطرح میکند که در قالب ادبیاتِ "اکرمنی و اهاننی" بروز یافته. بعد با "کلا بل" از کنشِ غلطِ "عدم انفاق" سخن می گوید؛ و این سیر، به "حب دنیا" ختم می شود. طبقِ چینشِ این سیاق، شروع انحراف، با بینش غلط است و بعد کنشِ عدم انفاق را داریم و بعد گرایش به دنیا:

بینش [جایزه پنداری] -> کنش [عدم انفاق] -> گرایش [حب دنیا]. این چینش با نگاه دقیقتر به حرفِ عطفِ "بل" باید اصلاح شود. اگر ما سیاق سوم را به درختی تشبیه کنیم، ریشه انحراف به قرینه ی "بل" عبارت است از "عدم انفاق". با توجه به اینکه بلافاصله "حب دنیا" آمده با حرفِ عطف، میتوان گفت ساقه ی این درخت، "حب دنیا"ست. ثمره این درخت که در ابتدای سیاق آمده، جایزه پنداری دنیاست.

سیر ضلالتی: عدم انفاق [کنش] موجب میشود انسان داشته های زیادی گرد خود جمع کند. این داشته ها هرچقدر بیشتر شود، به ازای هر داشته، دلبستگی هم بیشتر میشود: حب دنیا [گرایش]. کسی که دنیا برایش مهم و ارزشمند شد، به جایزه بودنِ دنیا باورمند می شود [بینش] و اینجاست که هنگام دارامندی میگوید "اکرمنی" و هنگام تنگدستی میگوید: "اهاننی". اینجا نقطه تولد نفس طاغیه است.

سیر هدایتی: انفاق [کنش] باعث میشود به چیزی دل نبندم: ذبح دنیا [گرایش]. وقتی دلبسته نباشم حالم در هر دو حالتِ جلب یا سلبِ نعمت، یکی است و هر دو را ابتلاء می بینم و نه جایزه [بینش].

ممنون از اینکه وقت ارزشمندتان را در اختیار ما قرار میدهید

1 پاسخ

0 امتیاز
توسط (1.7k امتیاز)

مطالب شما متین و ارزشمند بود. استفاده کردم.
قلم زیبا و متن روان و ابتکار علمی و عملی شما را تحسین می کنم.
موفق باشید.

سامانه پرسش و پاسخ
به سامانه پرسش و پاسخ تدبر در قرآن کریم خوش آمدید.
این سامانه محلی است برای مطرح کردن پرسش‌های مخاطبان تدبر در قرآن کریم اعم از تدبرآموزان، مربیان و مدرسان تدبر و سایر علاقه‌مندان به مباحث دینی.
پاسخ‌ها توسط حجت الاسلام علی صبوحی طسوجی ارائه می‌شود.

دسته‌بندی‌ها

677 سؤال

669 پاسخ

207 دیدگاه

2.2k کاربر

...