پاسخ اجمالی:
عدالت الهی صرفاً در دادن ثروت یا نعمت خلاصه نمی‌شود. این عدالت به معنای انتظار خداوند از هر کس بر اساس آنچه به او عطا کرده است، است. خداوند به قدر توان هر نفس از او انتظار دارد، و هر کسی باید پاسخگوی نعمت‌ها، امکانات، و موقعیت‌هایی باشد که به او داده شده. عدالت زمانی نقض می‌شود که از همه، بدون توجه به تفاوت‌ها، یکسان انتظار داشته باشیم. همچنین، هم فقر و هم ثروت می‌توانند ابتلایی از جانب خدا باشند، و در هر دو حالت، انسان‌ها در معرض ابتلا الهی هستند.
پاسخ تفصیلی:
- نکته اول: برداشت ما از عدالت خداوند غالبا ناکافی و به معنای توزیع ثروت و و اعطای نعمت‌هاست. با این حال، مفهوم عدالت الهی بسیار عمیق‌تر است. عدالت خداوند به این معناست که خداوند از هر کسی به اندازه‌ای که به او داده، انتظار دارد. خداوند در قرآن کریم بیان داشته است که: لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا [بقرة:286] ، لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا [طلاق: 7]خداوند هیچ نفسی را جز به وسعه و توانایی‌اش مکلف نمی‌سازد. عدالت آن است که از افراد با توجه به تفاوت‌هایشان مسئولیت‌پذیری متفاوتی طلب شود، نه اینکه از همگان بدون توجه به تفاوت‌های آنها توقع یکسان داشته باشیم.
- نکته دوم: این است که فقر و ثروت هر دو می‌توانند به عنوان ابتلای الهی در نظر گرفته شوند. بر اساس سوره مبارکه فجر، خداوند برای آزمایش بندگان گاهی ثروت می‌دهد و گاهی از آنها می‌گیرد. چه بسیا آزمون به ثروت دشوارتر باشد زیرا ممکن است دیرتر موجب توجه و بازگشت انسان به خدا شود. این دیدگاه که تنها فقر به عنوان امتحان الهی دیده شود، ناقص است. در واقع، هر دو وضعیت باید به عنوان فرصت‌هایی برای رشد معنوی و اثبات پایبندی به ارزش‌های الهی دیده شوند.
