ابتلاء و تنگ بودن روزی انسان در سوره فجر

Question

سورۀ فجر، آیات 15 و 16: «فَاَمّا الاِنسانُ اِذا مَا ابتَلاهُ رَبُّهُ فَاَكرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقولُ رَبّي اَكرَمَنِ وَاَمّا اِذا مَا ابتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَيهِ رِزقَهُ فَيَقولُ رَبّي اَهانَنِ».

وقتي در آيه ١٥ و ١٦ يك پندار غلط انسان كه عدم توجه به ابتلاء بودن اكرام و تنگ بودن روزي انسان را مطرح ميكند و بعد در آيات بعد اين پندار را نفي ميكند؛ و ريشه يابي مي كند كه اين پندار غلط ريشه در افعال نادرست شما دارد و آن هم علت اصلي اش حب مال است، هميشه براي من اين سوال مطرح بوده كه آيا اين مطلب رو مي‌توان به خانواده‌اي كه بسيار تنگ‌روزي هستند و به خصوص تحت فشار انواع بيماري‌ها  هستند، گفت؟

معمولا اين افراد ميگن خدا ما رو رها كرده و احساس اهانت رو از جانب خدا دارند. در این صورت آیا ميشه  بهشون گفت كه خدا به شما اهانت نكرده و تحت امتحان الهي هستي؟

به نظرمن نميشه گفت اين پندار غلطي كه داري ريشه در افعال غلط عدم اكرام يتيم و... حب زياد مال داره؛ يعني آیا اون ريشه يابي آيات ١٧ تا ٣٠ براي پندار غلط عموم انسانهاست يا فقط براي افرادي كه انعام واكرام شده‌اند؟

Comments

با سلام و احترام

برای بنده هم این سوال و ابهام وجود دارد که آیات 17 تا 20 چگونه میتواند ریشه توهم انسانی باشد که خدا اورا با تنگی آزمایش میکند ؟ شاید این انسان هیچ گاه آنقدر رزق نداشته که  توان این رفتارها را داشته باشد؟با توجه به این که در آیه 15 خداوند تصریح به اکرام شدن این انسان مورد ابتلا دارد و سپس از واژه ی تکرمون هم در آیه 17 استفاده شده پس آیا نمیتوان گفت که این آیه به آیه 15 برمیگردد یعنی کسی که خدا اکرامش کرده باید او هم اکرام کند یتیم را و....و آیه 16 در تقابل آمده

---

سلام علیکم و رحمة الله. سؤال شما در فرضی است که فقط به اکرام اشاره شده باشد و اکرام هم فقط مالی باشد؛ درحالی‌که اولاً هم اکرام است، هم تشویق بر طعام مسکین است (که از آدمی که رزق زیادی هم نداشته باشد، برمی‌آید)؛ هم نخوردن مال حرام است. بالأخره همۀ این‌ها از همۀ افراد بر می‌آید. گذشته از اینکه اکرام هم فقط مالی نیست و می‌تواند جنبۀ عاطفی، جنبۀ شخصیتی، جنبۀ پیگیری امور و... را هم شامل شود. به هر حال، حب دنیا مخصوص ثروتمندان نیست. این خلاصۀ ماجرا است. امیدوارم توانسته باشم پاسخ سؤال شما را بدهم.

Answer 1

با توجه به سوره فجر کسی که با فقر یا بیماری یا مرگ عزیزان و... امتحان میشه، اگر گمان کنه که مورد اهانت خدا قرار گرفته و خدا از او سلب ارزش کرده، این هم ریشه در حب دنیا دارد؛ یعنی این انسان در حد خودش برای خارج کردن حب دنیا از دل خود کار نکرده، در حد خودش به یتیم و فقیر توجه نداشته و شاید خدای ناکرده به حرام و حلال در رزق و روزی خود توجه نداشته است؛ زیرا اگر حب دنیا در دل او نبود، نداشتن نعمات دنیا -و مثلا بیمار بودن یا فقیر بودن- به او احساس اهانت از جانب خدای مهربان را نمی‌داد.
اما این سخن بدین معنی نیست که تمام شکوه‌های انسانهای فقیر یا دردمند یا بیمار، ناشی از احساس اهانت از جانب خدا باشد. در مواردی افراد دردمند و بیمار و فقیر به خاطر شدت فقر و درد و بیماری و... بی حوصله و کم صبر می شوند و زبان به شکوه و گلایه باز می کنند؛ اما نه به این خاطر که گمان می کنند خدا به آنان اهانت کرده است؛ بلکه به خاطر احساس ناتوانی در خود برای صبر و ایستادگی، لذا متأسفانه زبان به گلایه و شکوه باز می کنند و گاهی از خدا هم اظهار گله مندی می کنند که این خود اصلا خوب نیست.
اما ما در مواجهه با افراد بیمار و دردمند و فقیر، مسئول هستیم که اولا قدمی روشن (مادی و معنوی) برای یاری ایشان برداریم و تا می توانیم ایشان را کمک کنیم (با ترتیب اولویت والدین و نزدیکان و یتیمان و مساکین) و سپس ایشان را در درجه اول به صبر و رضایتمندی درباره امتحان الهی دعوت کنیم و در درجه بعدی به ایشان یادآوری کنیم که داشتن یا نداشتن دنیا، نشانه ارزشمند بودن یا ارزشمند نبودن انسان در پیشگاه خدا نیست چون اصلا دنیا ارزش ذاتی ندارد.