هبوط از جایگاه است نه از آسمان به زمین. چطور آدم علیه‌السلام دست که به درخت برد، جنسیتش آشکار شد؟ زمین هم در اینجا ماهیتش آشکار شد و شد این زمینی که جنت نیست. بعداً به مبحث زمینی که جنت است، در آخر سوره زمر خواهیم رسید؛ وقتی بهشتیان وارد بهشت می‌شوند، می‌گویند: «الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعدَهُ (زمر/74)؛ الحمدلله که خدا وعده‌اش را عملی کرد» یعنی چه‌کاری کرد؟ «وَاَورَثَنَا الاَرضَ(زمر/74)؛ زمین را به ما داد». (در سورۀ انبیاء هم می‌فرماید: «اَنَّ الاَرضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ»(انبیاء/105) زمین را به آنان ارث داد) «نَتَبَوَّاُ مِنَ الجَنَّةِ حَیثُ نَشَاءُ(زمر/74)؛ خدا را شکر، اکنون هر جای بهشت که بخواهیم، ساکن می‌شویم». دیگر از این صریح‌تر بگوید که این زمین بهشت خواهد شد؟ زمینی را که صالحان به ارث می‌برند، در حکومت امام زمان علیه‌السلام است. در بهشت هم امام زمان علیه‌السلام حاکم هستند و جریان قیامت صغری، مسألۀ ظهور و رجعت است.
پس هبوط حضرت آدم علیه‌السلام همراه با تنزل شأن بود؛ چون با تخلف همراه شد. اگر ایشان تخلف نمی‌کرد، هبوط اتفاق می‌افتاد، ولی شأن ایشان کم نمی‌شد و از اول خدا به آن‌ها نمی‌فرمود: «اهبِطُوا بَعضُكُم لِبَعضٍ عَدُوٌّ»(بقره/36)؛ بلکه فقط می‌فرمود: «اهبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا فَاِمَّا یَأتِیَنَّكُم مِنِّی هُدًى...»(بقره/38)؛ و یک هبوط با تشریف و تکریم اتفاق می‌افتاد. شاهد روشن آن را هم عرض کردم؛ اگر قرار بود هبوط اتفاق نیفتد، قاعدتاً با قبول توبه باید به بهشت برمی‌گشت؛ به‌خاطر تخلف، هبوط کرده، توبه کرده، توبه قبول شده، حال، به بهشت بازگردد و زاد ولد کند؛ اما خدا ایشان را به بهشت برنگرداند! بلکه بعد از این‌که فرمود: «تَلَقَّى آدَمُ مِن رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیهِ اِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ» فرمود: «قُلنَا اهبِطُوا مِنهَا جَمِیعًا فَاِمَّا یَأتِیَنَّكُم مِنِّی هُدًى»(بقره/37 و 38)؛ یعنی هبوط سر جایش بود، هرچند باعجله انجام و به‌نوعی با گوشمالی همراه شد؛ ولی می‌شد که تخلف اتفاق نیفتد و این هبوط با تشریف و جلالت انجام شود.
